دیسک گردن و بی حسی صورت
دیسک گردن و ارتباط پیچیده آن با بی حسی صورت
دیسک گردن زمانی ایجاد میشود که یکی از دیسکهای بین مهرهای گردن دچار بیرون زدگی یا فتق میشود و به اعصاب نخاعی فشار وارد میآورد. این فشار میتواند بر روی اعصاب گردنی که به صورت و سایر نواحی بدن سیگنال میدهند، تاثیر بگذارد. از جمله این اعصاب، عصب تری ژمینال است که نقش اصلی را در انتقال حس از صورت به مغز ایفا میکند.
فشردگی دیسکهای گردنی میتواند این اعصاب را تحت فشار قرار دهد و علائمی مانند بی حسی و گزگز صورت را ایجاد کند. در این فرآیند، همگرایی عصبی بین ریشههای C3-C4 و C5-C7 با هسته تری ژمینال در نخاع گردنی میتواند منجر به بی حسی در نواحی مختلف صورت شود.
چگونه دیسکهای گردنی بر عصب دهی صورت تاثیر میگذارند؟
دیسکهای گردنی میتوانند با فشردگی بر روی اعصاب نخاعی، علائم مختلفی مانند بیحسی، گزگز و درد در صورت ایجاد کنند. این وضعیت زمانی رخ میدهد که یکی از دیسکهای بین مهرهای گردن دچار هرنیه یا بیرون زدگی شده و به ریشههای عصبی فشار وارد میآورد. این فشار معمولا بر روی ریشههای عصبی C5 تا C7 تاثیر میگذارد، که مسئول ارسال سیگنالهای حسی به مناطق مختلف بدن، از جمله صورت، هستند.
یکی از اعصاب اصلی که تحت تاثیر قرار میگیرد، عصب تری ژمینال است که وظیفه ارسال احساسات حسی از صورت به مغز را بر عهده دارد. وقتی فشردگی در نواحی گردن اتفاق میافتد، این فشار میتواند بر عصب تری ژمینال و سایر اعصاب صورت تاثیر بگذارد و باعث بیحسی یا گزگز در نواحی مختلف صورت شود. این فرآیند عصبی پیچیده معمولا موجب میشود که علائم از گردن به صورت منتشر شده و به ایجاد بی حسی و احساس سوزن سوزن شدن در صورت منجر گردد.
علل اصلی موثر بر دیسک گردن و بی حسی صورت
فشردگی این اعصاب میتواند علائم مختلفی از جمله بی حسی و درد در صورت را ایجاد کند. در این بخش، به بررسی علل اصلی موثر بر دیسک گردن و ارتباط آن با بی حسی صورت پرداخته میشود.
- با افزایش سن، دیسکهای گردنی دچار فرسودگی شده و احتمال هرنیه افزایش مییابد.
- ضربه به گردن، تصادفات رانندگی یا آسیبهای ورزشی میتوانند موجب بیرون زدگی دیسک گردنی شوند.
- وضعیت نادرست نشستن یا ایستادن و عدم تحرک میتواند فشار زیادی به دیسکهای گردنی وارد کند.
- برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی بیشتر مستعد دژنراسیون دیسکها هستند.
- فشار بر ریشههای عصبی C6، C7 و دیگر ریشههای گردنی میتواند باعث دردهای ناشی از دیسک گردن و بی حسی صورت شود.
- استرس و تنش عضلانی در ناحیه گردن میتواند به فشردگی دیسکها و اعصاب منجر شود.
شناخت این علل و پیشگیری از آنها میتواند در کاهش دردهای ناشی از دیسک گردن و علائم مرتبط با بی حسی صورت موثر باشد. برای مدیریت بهتر این مشکلات، توجه به وضعیت بدنی، پیشگیری از آسیب و درمانهای مناسب ضروری است.
نشانه های بی حسی صورت ناشی از دیسک گردن
از علائم رایج این وضعیت میتوان به بیحسی، گزگز و درد در صورت اشاره کرد که ممکن است به طور یک طرفه یا دوطرفه ایجاد شود. این علائم معمولا در نواحی فک، گونه و اطراف چشمها دیده میشود. بی حسی صورت میتواند همراه با دردهای ناشی از دیسک گردن باشد که موجب نگرانی بیماران میشود.
بی حسی، گزگز و احساس سوزن سوزن شدن صورت
بی حسی، گزگز و احساس سوزن سوزن شدن صورت از علائم شایع در افراد مبتلا به دیسک گردن هستند. این علائم معمولا به دلیل فشار دیسکهای گردنی بر روی ریشههای عصبی C6 و C7 ایجاد میشود. فشردگی اعصاب باعث اختلال در انتقال سیگنالهای حسی به صورت میشود که این منجر به احساس بیحسی یا گزگز میگردد.
بیحسی میتواند به طور موقت یا دائمی باشد و در برخی موارد، همراه با دردهای ناشی از دیسک گردن، وضعیت بیمار را پیچیدهتر میکند. این علائم اغلب به صورت یک طرفه و در نواحی صورت مانند فک، گونه و اطراف چشمها احساس میشوند.
دردهای منتشرشونده از گردن به شانه، بازو و دستها
دردهای منتشرشونده از گردن به شانه، بازو و دستها یکی از علائم رایج در دیسک گردن هستند که به دلیل فشار بر ریشههای عصبی ایجاد میشوند. در این وضعیت، درد ابتدا در ناحیه گردن شروع شده و به شانه، بازو و گاهی اوقات به دستها نیز منتقل میشود.
این درد به ویژه در ریشههای عصبی C6 و C7 بیشتر مشاهده میشود. این علائم ممکن است همراه با بیحسی و گزگز صورت در نواحی شانه و بازو باشند. دردهای منتشر شونده میتوانند به تدریج شدت پیدا کنند و توانایی انجام کارهای روزمره را مختل کنند.
سایر علائم مثل سرگیجه، ضعف و اختلالات حسی
در برخی از بیماران مبتلا به دیسک گردن، علائم اضافی مانند سرگیجه، ضعف عضلانی و اختلالات حسی مشاهده میشود. سرگیجه معمولا به دلیل فشار به عروق یا اختلال در گردش خون ایجاد میشود. ضعف عضلانی در بازوها و دستها میتواند ناشی از آسیب به اعصاب حرکتی باشد.
این علائم ممکن است همراه با بی حسی صورت ظاهر شوند و به کاهش توانایی حرکتی و احساس فرد منجر شوند. این نوع علائم باید تحت نظارت پزشک قرار گیرند تا تشخیص دقیقتری از وضعیت بیمار صورت گیرد.
روشهای تشخیصی دقیق برای دیسک گردن و منشا بی حسی صورت
تشخیص دقیق دیسک گردن و ارتباط آن با بیحسی صورت نیاز به استفاده از روشهای تشخیصی پیشرفته دارد. برای شناسایی علت بیحسی صورت ناشی از دیسک گردن، پزشکان از ترکیبی از معاینات بالینی، ارزیابی رفلکسها و تستهای عصبی استفاده میکنند.
این آزمایشها میتوانند به تعیین شدت فشار بر روی اعصاب گردنی و ارتباط آن با علائمی چون گوش درد، بیحسی صورت و سایر علائم عصبی کمک کنند. علاوه بر این، تصویربرداریهای پیشرفته نیز نقش مهمی در شناسایی دقیق نواحی آسیب دیده و فشرده شده دارند.
معاینه بالینی، ارزیابی رفلکسها و تستهای عصبشناختی
در معاینه بالینی برای دیسک گردن، پزشک ابتدا از بیمار در مورد تاریخچه پزشکی و علائم مربوط به بی حسی صورت و درد گردن سوال میکند. سپس با ارزیابی رفلکسها و انجام تستهای عصب شناختی، پزشک قادر به تشخیص وجود فشردگی در ریشههای عصبی گردنی مانند C6 یا C7 خواهد بود.
این تستها شامل آزمایشهای حسی، بررسی قدرت عضلات و ارزیابی رفلکسهای عصبی هستند. در صورتی که بی حسی صورت همراه با گوش درد یا درد منتشرشونده از گردن باشد، این ارزیابیها به تعیین دقیقتر منشا علائم کمک خواهند کرد.
تصویربرداریهای پیشرفته: MRI، CT Scan و X-Ray
تصویربرداریهای پیشرفته، به ویژه MRI، نقش حیاتی در تشخیص دقیق دیسک گردن و منشا بی حسی صورت دارند. MRI قادر است به وضوح دیسکهای گردنی را بررسی کرده و هرگونه فتق یا هرنیه که ممکن است به اعصاب فشار وارد کند را نشان دهد.
CT Scan و X-Ray نیز برای ارزیابی ساختارهای استخوانی و شناسایی تغییرات در مهرهها مفید هستند. در مواردی که دیسک گردن و گوش درد با علائم عصبی مانند بی حسی صورت همراه شود، این تصویربرداریها میتوانند فشردگی و آسیبهای ناشی از دیسک گردن را به طور دقیق شناسایی کنند.
ارتباط دیسک گردن و بی حسی سر
دیسک گردن میتواند با فشردگی یا فشار به ریشههای عصبی گردنی، علائم مختلفی از جمله دیسک گردن و بی حسی سر را ایجاد کند. این ارتباط زمانی اتفاق میافتد که دیسکهای گردنی، در نواحی C5، C6 یا C7، دچار هرنیه یا بیرون زدگی شوند و به اعصاب نخاعی فشار وارد کنند. این فشار بر اعصاب حسی که به سر و صورت عصبدهی میکنند، تاثیر میگذارد و موجب بی حسی یا احساس گزگز در نواحی مختلف سر میشود.
یکی از مسیرهای اصلی که علائم بیحسی از گردن به سر منتشر میشود، از طریق اعصاب گردنی C3-C4 است. این اعصاب با اتصال به هسته تری ژمینال در مغز، سیگنالهای حسی را از گردن به سر و صورت منتقل میکنند. وقتی این اعصاب تحت فشار قرار میگیرند، احساس بی حسی یا درد در سر، در نواحی پیشانی، شقیقهها و پشت سر ایجاد میشود.
این وضعیت میتواند با علائمی مانند درد گردن، بیحسی صورت، یا گوش درد همراه باشد. برای تشخیص دقیق این مشکل، معمولا از تصویربرداریهای پیشرفته مانند MRI برای شناسایی فشردگی دیسکها و ریشههای عصبی استفاده میشود. در نهایت، درمانهای غیرجراحی مانند فیزیوتراپی یا داروهای ضد التهاب میتوانند به کاهش فشار بر اعصاب و بهبود بی حسی سر کمک کنند.
درمان موثر برای رفع دیسک گردن و بی حسی صورت
دیسک گردن و بی حسی صورت به درمانهای مختلفی نیاز دارند که بسته به شدت مشکل، نوع علائم و پاسخ بدن به درمانها متفاوت است. این درمانها میتوانند از دارودرمانی و فیزیوتراپی شروع شوند و در صورت نیاز به مداخلات پیچیدهتر، به روشهای کمتهاجم و جراحی برسند. در این بخش، به بررسی انواع درمانها برای دیسک گردن و بی حسی صورت پرداخته میشود.
دارودرمانی تا فیزیوتراپی و توانبخشی
در بسیاری از موارد، درمانهای غیرجراحی مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) برای کاهش درد و التهاب در ناحیه گردن و صورت تجویز میشوند. این داروها در کاهش دردهای ناشی از دیسک گردن و بیحسی صورت موثر هستند.
علاوه بر دارودرمانی، فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی نیز به تقویت عضلات گردن و بهبود حرکت مفصلها کمک میکنند. فیزیوتراپی میتواند با کاهش فشار بر روی دیسکها و اعصاب، به تسکین علائم و بهبود عملکرد عصبی کمک کند. در برخی موارد، توانبخشی نیز برای بازگشت به فعالیتهای روزانه توصیه میشود.
روشهای مداخلهای کم تهاجم و تزریقات درمانی
اگر درمانهای غیرجراحی به اندازه کافی موثر نباشند، روشهای کم تهاجم مانند تزریقات درمانی میتوانند گزینه مناسبی باشند. تزریقات استروئید اپیدورال (Epidural Steroid Injections) برای کاهش التهاب در ناحیه دیسک گردن و ریشههای عصبی کاربرد دارند.
این روشها معمولا به بیمار کمک میکنند تا درد و بی حسی صورت را کاهش دهند. علاوه بر این، روشهای رادیوفرکوئنسی(Radiofrequency Ablation) میتوانند برای تسکین دردهای مزمن و بی حسی ناشی از دیسک گردن موثر واقع شوند. این درمانها به طور کلی از نظر تهاجمی کم بوده و معمولا نتیجهای سریع و موثر دارند.
جراحی آخرین راه حل و زمان مناسب برای آن
جراحی تنها در مواردی که درمانهای غیرجراحی و مداخلات کم تهاجم موثر نبودهاند و علائم ادامه دارند، پیشنهاد میشود. جراحی برای دیسک گردن معمولا شامل برداشتن دیسک آسیب دیده و جایگزینی آن با یک دیسک مصنوعی یا انجام عمل فیوژن(fusion) برای تثبیت مهرهها است.
جراحی زمانی ضروری است که علائم شدید مانند بیحسی طولانی مدت صورت، ضعف عضلانی یا درد رادیکولار که به شانه و دستها منتشر میشود، وجود داشته باشد. پزشکان معمولا جراحی را زمانی توصیه میکنند که هیچ درمان دیگری نتواند به تسکین علائم کمک کند و کیفیت زندگی بیمار تحت تاثیر قرار گیرد.
پیشگیری و مراقبت جهت حفظ سلامت گردن و جلوگیری از عود علائم
برای پیشگیری از بروز علائم و جلوگیری از عود مشکلات مرتبط با دیسک گردن، توجه به مراقبتهای روزانه و رعایت اصول ارگونومیک ضروری است. با اعمال تغییرات ساده در سبک زندگی و انجام تمرینات مناسب، میتوان فشار بر دیسکهای گردنی را کاهش داده و از بروز علائم دردناک و بی حسی صورت جلوگیری کرد.
- هنگام نشستن و ایستادن، باید از وضعیت صحیح استفاده کرد تا فشار کمتری بر گردن وارد شود. استفاده از صندلیهای ارگونومیک و تنظیم ارتفاع میز و صندلی میتواند مفید باشد.
- تقویت عضلات گردن از طریق تمرینات خاص میتواند به کاهش فشار بر دیسکهای گردنی و جلوگیری از فتق آنها کمک کند.
- از خم کردن طولانی مدت گردن یا نگاه کردن به صفحه نمایش در زاویههای نادرست پرهیز کنید. استراحت مناسب و تغییر مکرر موقعیت بدن ضروری است.
- خوابیدن بر روی تشک و بالشت مناسب میتواند از فشار زیاد به گردن جلوگیری کرده و از ایجاد دردهای ناشی از دیسک گردن جلوگیری کند.
- مصرف مواد غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D برای حفظ سلامت استخوانها و دیسکها ضروری است.
- حرکات ناگهانی و چرخاندن سریع گردن میتواند به دیسکهای گردنی آسیب بزند و علائم بیحسی صورت را تشدید کند.
با رعایت نکات پیشگیرانه و انجام مراقبتهای روزانه، میتوان از بروز علائم دیسک گردن و بیحسی صورت جلوگیری کرد. انجام تمرینات مناسب، توجه به وضعیت صحیح بدن و استفاده از تشک و بالشت مناسب از جمله روشهایی هستند که میتوانند به حفظ سلامت گردن و جلوگیری از عود علائم کمک کنند.
دکتر یزدان پناهی
دانشاموخته دانشگاه شهید بهشتی تهران. رتبه برتر بورد تخصصی جراحی مغز و اعصاب. سابقه ۷ سال انجام اعمال پیچیده قاعده جمجمه و تومور هایمغزی و نخاع , سابقه ۷ سال اعمال پیچیده ستون فقرات